با قدرت انتخاب فارغ از تاثیر ژنتیک و محیط، توانمندی خود را در مسیر موفقیت راه‌اندازی کنیم.

تصمیم‌گیری و قدرت انتخاب مهارتی بسیار حیاتی و کاربردی 

از ابتدای زندگی حتی در کودک نیز قدرت انتخاب و تصمیمِ درست است که سبب رشد جنبه‌های مختلف زندگی ما می‌شود.

شاید داستان مارشمالو(شکلات) و تحقیق آن روی کودکان این زمینه را برای ما به وجود آورده باشد که قدرت انتخاب در کودکی تاثیر زیادی در رشد آینده‌ی افراد دارد. تحقیق از این قرار است:

 وقتی تعدادی کودک با این وعده که اگر ظرف پانزده دقیقه طاقت بیاورند و تنها مارشمالو سهم شان در اتاق در بسته را نخورند یک مارشمالو اضافی جایزه خواهند گرفت که از آن کودکان حدود ۱۰ درصد توانستند ۱۵ دقیقه یک مارشمالو را برای گرفتن جایزه مارشمالو بیشتر نخورند.

بعدها زمانی که کودکان بزرگ شدند در ادامه‌ی همان تحقیق محققان به سراغ همان کودکان ۲۰ سال پیش رفتند و پس از بررسی متوجه شدند که همان کودکانی که در کودکی توانسته بودند ۱۵ دقیقه جهت دریافت مارشمالوی بیشتر صبر کنند حالا برای خودشان افراد موفق و ثروتمند شده بودند در این تحقیق نشان داده شد که تصمیم کوچک در کودکی می تواند تاثیرات بزرگی در موفقیت افراد داشته باشد.

 قدرت انتخاب و تصمیم‌گیری

تصمیم‌گیری صحیح و انتخاب درست مسیر زندگی می‌تواند تغییرات بزرگی را در زندگی ایجاد کند. واضح است که انتخاب درست دوست، نوع فعالیت و تخصص، رشته‌ی تحصیلی، همسر، شغل، محل زندگی، مطالعه، فعالیت اجتماعی و سایر می‌تواند جهت صحیح زندگی ما را تشکیل داده به رشد و تکامل ما منجر گردد.

در کل شرایط و محیط زندگی و ژنتیک خانواده تأثیر مستقیم بر نوع انتخاب ما جهت پیشرفت و ارتقا دارد اما نباید فراموش کنیم که این دیدگاه قطعی نبوده مانند سایر مسائل نسبی است و افراد موفقی وجود دارند که از خانواده سطح پایین مالی و اجتماعی توانسته‌اند از دامنه‌ی محدودیت و چالش‌ها مسیر موفقیت بیشتری را طی کنند و از این گونه افراد نیز کم نیستند و از طرفی دیگر افراد ناموفق که با وجود شرایط مادی و برنامه‌ریزی خانوادگی نتوانسته‌اند به موفقیت و رضایت برسند نیز وجود دارند که این نشان از انتخاب و تصمیم نادرست آن‌ها در زندگی شان بوده است و لاغیر.

عوامل تأثیر در تصمیم‌گیری

-مشکل یا موقعیتی که درباره آن قرار است تصمیم‌گیری شود

-شخصی که تصمیم می‌گیرد

-سایر عوامل فرعی تأثیرگذار 

این سه عامل در تعامل با همدیگر نتیجه را جهت تصمیم‌گیری می‌کند 

مشکل یا موقعیت شامل عناصر مختلفی است که از موقعیتی به موقعیت دیگر متفاوت است و می‌تواند:

-میزان دشواری مشکل (از ساده تا پیچیده )

-میزان مشخص بودن مشکل از مشخص تا نامشخص 

-میزان قطعیت در پیامدهای مشکل( مطمئن تا نامطمئن بودن)

قطعاً روحیه‌ی توانمندی و مهارت‌های پیش زمینه‌ی افراد که قبلا گفتیم نقش عمده‌ای در نوع انتخاب و صلابت تصمیم‌گیری شخصی خواهد داشت. هر چه شخص آگاه‌تر، توانمندتر، جرأت‌مندتر، باتجربه‌تر، دارای سبک ارتباطی، زندگی و تیپ شخصیتی با ثبات‌تر باشد تصمیم بهتر و انتخاب خوبی انجام خواهد داد.

 سایر عوامل مانند افراد دیگر، میزان پیامدهای احتمالی، موقعیت مکانی و زمانی می‌تواند تأثیر غیرمستقیم بر روی نوع تصمیم‌گیری ما بگذارد.

مهم‌ترین عوامل فردی تأثیرگذار در تصمیم‌گیری 

قوی‌ترین عوامل تأثیرگذار در تصمیم‌گیری عامل فردی خود تصمیم گیرنده است.

عوامل فردی مهمی چون اعتماد بنفس، استقلال فکری، آمادگی برای پذیرش مسئولیت‌های تصمیمات اتخاذ شده، عدم ترس از خطر کردن، درک از درست مشکل و موقعیت ارزش‌ها و باورها، دانش و اطلاعات در مورد مشکل، شیوه تصمیم‌گیری، انعطاف‌پذیری، سبک زندگی، سبک ارتباطی، آگاهی و تحصیلات، تجارب، سلامتی جسمی و روانی و….

 آنچه لازم است گفته شود این است که بسیاری از عوامل شخصی تأثیرگذار در تصمیم‌گیری مستقیم تأثیر می‌گذارند و همه عوامل شخصی درجه‌ی متفاوت از تأثیرگذاری را خواهند داشت.

فاکتورهای مهمی که لازم است در تصمیم‌گیری به آن توجه کرد:

-آگاهی و اطلاعات 

-فشارهای اجتماعی

-موقعیت‌ها 

جرأت‌مندی در تصمیم گیری

در واقع مهارت جرأت‌مندی خود یک نوع تصمیم‌گیری موثر محسوب می‌گردد بالطبع افراد جرأتمند، تصمیم‌گیری مناسبی در جهت منافع خود و دیگران انجام می‌دهند فرد جرأت‌مند کمتر احساسی و هیجانی می‌شود و زود تصمیم نمی‌گیرد.

این گروه کمتر تحت تأثیر دیگران و محیط می‌باشند تقریباً مستقل عمل می‌کنند و سعی خواهند کرد با بررسی و تجزیه و تحلیل مسائل منطقی عمل کنند آنها در موقعیت مناسب درخواست می‌کنند و در جایی که بایستی جواب منفی بدهند نه می‌گویند.

در نتیجه می‌توان گفت جرأت‌مندی شرط لازم و پیش نیاز مهارت تصمیم گیری موثر است.

 روش های معمول در تصمیم گیری

-تصمیم گیری احساسی: 

بعضی افراد بر اساس پیش‌داوری خود از روی احساسات و هیجان خود تصمیم می‌گیرند

-تصمیم‌گیری آنی

برخی افراد دیگر بدون تفکر و بررسی و دقت کردن سریع اقدام به تصمیم‌گیری می‌کنند

-واگذاری تصمیم‌گیری به دیگران

گروه دیگری از افراد سعی می‌کنند خود به دلایل عدم مسئولیت‌پذیری و ترس از شکست تصمیم نگرفته و آن را بر عهده دیگران می‌اندازند.

-پشت گوش انداختن

برخی دیگر توان تصمیم‌گیری نداشته انتخاب خود را به عقب می‌اندازد و تا اینکه مجبور نباشند تصمیم نخواهد گرفت

-تصمیم گیری منطقی

برخی دیگر نیز پس از جمع آوری اطلاعات و بر اساس نقاط قوت و ضعف و یافتن تهدیدات و فرصت ها بعد از تحلیل و بررسی، سبک سنگین کردن و مشورت نهایتاً جامع و منطقی تصمیم خواهد گرفت.

تصمیم و تردید

افرادی که تصمیمات و انتخاب‌های خود را به تأخیر می‌اندازند و بیشتر موقع در مورد انجام کارهای خود تردید دارند هنوز به عزت نفس و اعتماد به نفس خوبی نرسیده‌اند.

اینگونه افراد با تعلل فرصت‌های مناسب بسیاری را از دست می‌دهند زیرا به باور توانمندی نرسیده و روحیه منفعلی دارند و معمولاً از مسئولیت‌های کوچک زندگی به سختی بر می آیند‌.

تردید و دو دل بودن همان ترس از شکست پررنگ است که سبب خیلی از مسائل و مشکلات است.

لازم است افراد شکاک که همیشه دچار تردید هستند ابتدا به شناخت خود و خودسازی که اولین مرحله شخصیت‌سازی است بپردازند تا کسب مهارت‌های بعدی برایشان ممکن شود از طریق دیگر هم می‌توان در مورد این که این افراد توانمندی رشد دارند یا نه به تردید آنها به مرور زمان پایان داد.

زمانی که یک پروژه ساختمانی را اداره می‌کردم به تعدادی افراد اعتماد کرد و پیشنهاد مسئولیت‌هایی را در کارگاه جهت تشکیل تیم (با توجه به سابقه و توانمندی ایشان که در آنها سراغ داشتم) دادم هرچند بعضی از آن افراد ابتدا خود را باور نداشتند که بتوانند مسئولیتی بر عهده بگیرند اما همین که به آنها اطمینان دادم کار سختی نیست و خواهند توانست از جهتی هم اعتماد از جانب بالاتر آن‌ها را به این خودباوری رساند و خدا را شکر تعدادی از همان افراد با موفقیت های کوچک اولیه به قدرت تصمیم‌گیری خوب و پست بالاتری رسیدند.

تاثیر تصمیم‌گیری صحیح هدف گذاری

همان‌طور که قبلا اشاره کردیم قدرت انتخاب و تصمیم‌گیری از همان دوران کودکی و نوجوانی به مرور زمان در مسیر رشد و پیشرفت انسان خود را نشان خواهد داد.

خصوصاً اگر آن تصمیم‌گیری و انتخاب همراه با هدف‌گذاری بزرگ و تعالی باشد.

 دوستی دارم که با هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی از یک شغل کارگر جز در یک مجموعه با تصمیم و انتخاب درست توانست پله‌های ترقی را به مرور زمان طی کرده و طی ۱۵ سال به پست مدیران ارشد شرکت برسد.

بی‌شک هدف‌گذاری متعالی این بزرگوار از همان رده پایین مسئولیتی انجام گرفته است که توانست به پستی برسد که هیچکدام از پرسنل و مدیران میانی به پیشرفت‌های این چنینی نرسیده باشند.