چگونه با جرات مندی با موفقیت عمل کنیم؟

آنگاه که از صفت جرأت‌مندی و شجاعت کسی می‌شنویم چه حسی به ما دست خواهد داد؟

تاکنون هرگاه از داستان شجاعت و جرأت‌مندی کسی شنیده‌ایم به بزرگ منشی و کرامت انسانی ایشان فکر کرده مسلما آرزو می‌کنیم ما هم می‌توانستیم جای او بودیم و این افتخارات را یدک می‌کشیدیم!
مهارت جرأت‌مندی چیست؟ و جرأت‌مند کیست؟
جرأت‌مندی یک شیوه‌ی ارتباطی خاص نشأت گرفته از عزت نفس انسان است که می‌توان آن را آموخت و به کار بست این مهارت بر حقوق فرد ضمن توجه به حقوق دیگران تأکید دارد و در زمانی که شخصی تحت فشار قرار دارد مهارت مهمی محسوب می‌شود.
یک فرد جرأت‌مند تصمیم قاطع، عاقلانه، منطقی جهت احقاق حقوق خود ضمن رعایت حقوق دیگران توأم با رفتار مودبانه و منصفانه به نمایش می گذارد.

مولفه‌های جرأت‌مندی 

-ابراز عقیده خود
-تقاضای تغییر رفتارهای نامطلوب دیگران
-رد درخواست‌ها و تقاضاهای غیرمنطقی دیگران
– ابراز احساسات مثبت و منفی خود
– آغاز و ادامه تعاملات اجتماعی
– پذیرش کاستی های خود -ابراز جملات متعارف در هنگام رویارویی یا جدا شدن از دیگران
جرات مندی بر چند اصل استوار است:
شناخت حقوق خود، قبولی برابری انسان‌ها پذیرش حق برخورداری دیگران از حقوق انسانی

هدف از جرأت‌مندی 
دفاع از حقوق خود بدون تعرض به حقوق دیگران است.
لذا آگاهی و شناخت حقوق اساسی خود و دیگران گام مهمی برای شروع مهارت جرأت‌مندی خواهد بود لازم است برای اقدام جدی کسب این مهارت نیز مانند سایر مهارت‌ها که به شناخت مقدماتی نیاز داشتیم به شناسایی و فهمیدن حقوق خود و سایر بپردازیم.
بدون معلومات و اطلاعات کافی در کسب مهارت‌ها مهارت جرأت‌مندی را با سایر صفاتی چون حماقت، اعتماد به نفس کاذب و غرور اشتباهی خواهیم گرفت.

حقوق اساسی انسان

همه انسان‌ها از حقوق اساسی برخوردار هستند ولی در کنار این حقوق مسئولیت‌های نیز داریم بنابراین لازم است در دفاع از حقوق خود به مسئولیت‌های ما نیز توجه کنیم.
برخی از مهم‌ترین حقوق و مسئولیت‌های انسانی
-انسان حق دارد برای خودش تصمیم گیری کند همان‌طور نیز انسان به دیگران باید اجازه دهد که در مورد زندگی خودش تصمیم بگیرد.
-انسان حق دارد به شیوه ی محترمانه با او رفتار شود همانطور بایستی با دیگران رفتار محترمانه ای داشته باشد.
-انسان حق دارند درخواست نامعقول دیگران را بدون احساس گناه رد کند از آن طرف نیز به دیگران اجازه دهد تا به طور جرأت‌مندانه و مودبانه درخواست نامعقول شما را رد کنند.
-انسان حق دارد اشتباه کند لذا مطمئن شود که دیگران نیز اشتباه خواهند کرد و به آن‌ها نیز این حق را بدهد.
-انسان حق دارد نظرش را تغییر دهد همان‌طور نیز به انسان دیگر این اجازه را بدهد تا نظر و عقیده خود را تغییر دهد.
-انسان حق دارد برای بررسی به درخواست دیگران زمان داشته باشد لذا به دیگران نیز این فرصت را بدهید که در مقابل درخواست شما فکر کنند.
-انسان حق دارد تقاضای منطقی از دیگران داشته باشد همان‌طور که شما نیز دوست دارید به درخواست شما پاسخ داده شود.
-انسان حق دارند دیدگاه شخصی خود را داشته باشد همان‌طور شما بایستی به دیدگاه شخصی دیگران احترام بگذارید.
-انسان حق دارد سرنوشت خود را تعیین کند لذا به دیگران این حق را بدهید که سرنوشت خود را خودشان تعیین کنند.
-انسان حق دارد احساسات خود را بیان کند و این حق را به دیگران بدهید که انتظار توجه به احساسات شان را از شما داشته باشند.
برای برقراری زندگی اجتماعی و روابط انسانی لازم است علاوه بر اینکه حقوق خود را مطالبه و بگیریم به مسئولیت‌های خود در مقابل دیگران نیز توجه کرده و به دیگران نیز حق بدهیم که پیگیر حقوق و خواسته‌هایشان باشند این دو شرط لازم و ملزوم یکدیگرند تا ارتباطات و پیشرفت‌های انسانی و فرآیند تکامل و رشد انسان ها به وقوع پیوندد.

شجاعت، حماقت و جرأت‌مندی 
ممکن است شجاعت را درجه بالای جرأت‌مندی بدانیم که بدون در نظر گرفتن موقعیت و شرایط و احتمال اینکه منافع مان در خطر قرار گیرد اقدام به چنین رفتاری کنیم به این رفتار ایثار نیز می‌گویند فرد در این حالت ممکن است رفتاری از خود سر زند که از جنبه مادی و جسمی به ضررش باشد اما با آن رفتار بتواند حقوق دیگران را حفظ یا زنده کند مانند عملی که شخص جهت نجات جان کسی جان خود را به خطر می‌اندازد مثلاً نجات شخصی در حال غرق شدن، شهادت دادن به حق فردی در دادگاه یا دفاع از حقوق فردی ضعیف و مظلوم. این گونه رفتارها دو دیدگاه را ایجاد می کند:
از نظر عده‌ای ایثار و ازخودگذشتگی همان شجاعت و از نظر عده‌ای دیگر حماقت. از نظر گروه دوم افرادی که موقعیت خود را برای دفاع از دیگران به خطر می‌اندازند چون از حقوق خود گذشت می‌کنند و عاقلانه عمل نمی‌کنند در نتیجه اولویت خودشان را مهم نمی‌دانند لذا به آنها نسبت عمل حماقت آمیز و احمقانه می‌زنند.
رفتار جرأت‌مندانه سوا از این دو رفتار است نه شجاعت است و نه حماقت؛ ضمن اینکه بی‌باکانه نیز رفتار نمی‌کنند بلکه با توجه به موقعیت با انصاف و احترام حقوق خود را نیز قاطعانه در نظر می‌گیرند.
قاعدتاً در رفتار جرأتمندانه حفظ حقوق خویشتن در اولویت اول قرار دارد و نباید با شجاعت یا حماقت یکی گرفته شود و این دو مقوله‌ی دیگری است.

سبک‌های ارتباطی

روانشناسان شیوه‌های ارتباطی انسان‌ها را به سه نوع منفعلانه، پرخاشگرانه و جرأت‌مندانه تقسیم می‌کنند‌ همه ما در موقعیت‌های مختلف رفتار منفعلانه، پرخاشگرانه و جرأت‌مندانه را به درجات متفاوت از خود نشان می دهیم.
آدم این خصلت را دارد که به افراد دیگر یکی از این سبک‌ها را که از دید او اشتباه است نسبت بدهد در صورتی که این یک فرافکنی است چون همه ما انسان‌ها دارای این سبک ها و روش ها هستیم و بنا به موقعیت و شرایط‌مان یکی از سبک‌های فوق را پررنگ اجرا می‌کنیم و سبک دیگر را کم رنگ حالا اشتباه یا درست، لذا یکی از اسباب به وجود آمدن تعارض نیز همین می‌باشد.

نتایج رفتار جرات‌مندی

افراد جرأت‌مند کنترل بیشتری بر زندگی خود دارند اغلب از روابط‌شان رضایت داشته و دارای عزت نفس خوبی هستند مردم بیشتر به آنها احترام می‌گذارند، بیشتر به خواسته‌ها و اهداف خود می‌رسند؛ کمتر دچار آسیب روانی اجتماعی می‌شوند و در بعضی موارد جرأت‌مندی می‌تواند مشکلاتی برای ما ایجاد کند لذا بایستی موقعیت و شرایط را در نظر بگیریم جرأت‌مندی می‌تواند یک انتخاب باشد قبل از شروع سبک جرأت‌مندی می‌توانید تصمیم بگیرید که به نفع ما خواهد بود یا نه.
هیچ تضمینی در رفتار جرأتمندانه وجود ندارد؛ عوامل مختلف چون موقعیت، زمان، مکان و ماهیت رابطه در مثبت یا منفی بودن این شیوه تاثیر می گذارد.

فواید جرأت مندی

برخورداری از مهارت جرأت‌مندی  باعث می‌شود که به ما کمک کند به اهداف ذیل برسیم
۱- جلوگیری از پایمال شدن حقوق مان
۲- تقاضای نامعقول دیگران را رد کنیم
۳ -بتوانیم از دیگران درخواست معقولی کنیم
۴ -با مخالفت‌های نامعقول دیگران برخورد درست و موثری داشته باشیم
۵-حقوق دیگران را به رسمیت بشناسیم
۶ -رفتار دیگران را در برابر خودمان تغییر دهیم
۷ -از تعارضات پرخاشگرانه غیرضروری پرهیز کنیم
۸ -در هر موردی موضع خود را با اعتماد به نفس و آزادانه مطرح کنیم
۹- احتمال رسیدن به خواسته‌های خود را افزایش دهیم
۱۰ -درباره خودمان احساس بهتری داشته باشیم
۱۱ -بر زندگی خود کنترل بهتری داشته باشیم

در چه موقعیت‌های رفتار جرأتمندانه مناسب نیست؟

۱-وقتی می‌بینیم فردی در مخمصه افتاده است:
مثلاً همکاری پستی جدید گرفته و در حضور ما در انجام یکی از مسئولیت‌ها لنگ می‌زند لازم است آن را نادیده بگیریم
۲-زمانی که با شخص حساسی روبرو هستیم:
اگر جرأت‌مندی ما سبب حمله یا گریه‌ی شخص می‌شود به خصوص اگر اولین و آخرین برخورد شما باشد لازم نیست حتماً جراتمندانه رفتار کنیم
۳-موقعیت‌هایی که جرأت‌مندی احتمال رسیدن به هدف را کاهش می‌دهد:
مثلاً در مقابل پلیس در هنگام ارتکاب به تخلفات رانندگی که بهتر است ابراز وجود نکنیم.

مهم‌ترین جنبه جرأت‌مندی آن است که پس از کسب این مهارت می‌توانید:
بدون هرگونه احساس گناهی نه بگویید، درخواست‌های خود را مستقیماً مطرح کنید و به طور کلی راحت‌تر با دیگران ارتباط داشته باشید. لازم است بین پرخاشگری و جرات‌مندی تفاوت قائل باشیم زیرا در پرخاشگری برنده شدن به بهای زیر پا گذاشتن حقوق دیگران است هرچند در رفتار جراتمندانه ممکن است خشم نیز وجود داشته باشد در این مورد بهتر است کنترل شود.
جرات‌مند بودن یک انتخاب است و شما مجبور نیستید همیشه جرأت‌مند باشید؛ جرأت‌مند بودن به معنی همیشه برنده بودن نیست بلکه به معنای آن است که شما مسئولیت احساسات خود را پذیرفته و حق خود را بیان کرده اید.
در صورت استفاده از جرأت‌مندی، احتمال رسیدن به نتیجه بیشتر است؛ رابطه کمتر آسیب ببیند و تعارض بدون احساس گناه و ناراحتی یک طرفه از بین می‌رود.